Co łączy samotność i prospołeczność?
Ponad pół wieku temu Hanna Arendt zwróciła uwagę, że samotność, czyli subiektywny rozdźwięk pomiędzy ilością i jakością posiadanych relacji a tymi które aktualnie posiadamy, prowadzi do skupiania się na sobie kosztem relacji z innymi. W późniejszych latach profesor John Cacioppo zaproponował ewolucyjną teorię samotności, zgodnie z którą samotność jest sygnałem motywującym do nawiązywania relacji społecznych. Jednak we współczesnym świecie samotność może prowadzić do negatywnych konsekwencji dla zdrowia fizycznego i psychicznego, w tym zmniejszonej skłonności do zachowań prospołecznych. Związek między samotnością a prospołecznością jest istotnym problemem badawczym, szczególnie w kontekście pandemii COVID-19, kiedy zrozumienie czynników wpływających na społeczne reakcje na działania ukierunkowane na dobro wspólne miało kluczowe znaczenie. Badania w tym zakresie są jednak nieliczne, a ich wyniki niejednoznaczne.
Co badamy?
Celem projektu jest zbadanie, czy osoby z wysokim poziomem poczucia samotności wykazują mniejszą skłonność do zachowań prospołecznych niż osoby z niskim poziomem poczucia samotności. Wykorzystamy w tym celu klasyczny “Dylemat Więźnia”. W klasycznej wersji opisuje on sytuację, w której, w zależności od swojego zachowania w trakcie przesłuchania przez policję, dwóch przestępców może zostać skazanych na różną liczbę lat więzienia. Tego typu dylemat łatwo uogólnić można na dowolny rodzaj gry, w której nagroda za brak współpracy przewyższa nagrodę za współpracę niezależnie od decyzji przeciwnika, ale jeśli żaden z graczy nie zdecyduje się na współpracę, obaj otrzymają gorszą nagrodę, niż gdyby obaj zdecydowali się współpracować.
Czemu to ważne?
Uważa się, że eksperymentalne dylematy społeczne takie jak “Dylemat Więźnia” odzwierciedlają szeroki zakres sytuacji, w których pokusa bezpośredniego, krótkoterminowego zysku może popchnąć wszystkie zaangażowane strony w kierunku opcji najmniej korzystnej dla wszystkich, czego przykładami są problemy tak różne, jak korzystanie z transportu indywidualnego zamiast zbiorowego lub nadmierna eksploatacja zasobów środowiska. Wyniki naszych badań mogą mieć zatem istotne implikacje, nie tylko dla neuronauki społecznej, ale także dla zdrowia publicznego i wdrażania polityk związanych z przeciwdziałaniem kryzysom globalnym, takim jak kryzys klimatyczny. Zrozumienie wpływu samotności na zdolność do uwzględnienia dobra wspólnego może mieć kluczowe znaczenie dla skutecznego wdrażania takich polityk.
nasze wyniki
Badania wskazują, że samotność może wpływać nie tylko na nasze emocje, ale także na nasze zachowanie wobec innych. Chociaż według Ewolucyjnej Teorii Samotności (ETL) stan ten powinien motywować nas do odbudowywania relacji z innymi, może on jednocześnie zwiększać skupienie na własnym dobrostanie i bezpieczeństwie, skutkując m.in. spadkiem zaufania czy negatywnym nastawieniem do innych.
Aby lepiej zrozumieć związek między samotnością a zachowaniami społecznymi, nasz zespół przeprowadził metaanalizę 35 badań, w których łącznie wzięło udział prawie 45 000 uczestników. Badanie wykazało, że osoby chronicznie samotne są mniej prospołeczne, co oznacza, że mogą rzadziej pomagać, zapewniać wsparcie emocjonalne czy współpracować z innymi.
Choć zaobserwowany efekt jest niewielki, wynik ten podkreśla potrzebę głębszego zrozumienia procesów, które kształtują i utrwalają to powiązanie. Badanie wykazało na przykład, że rodzaj i forma zachowań prospołecznych mogą wpływać na siłę związku między samotnością a prospołecznością. Dodatkowo, nadal niewiele wiadomo na temat tego, jak zaobserwowany związek przekłada się na funkcjonowanie mózgu czy codzienne zachowanie.
Nasze badanie pokazuje złożoność związku pomiędzy samotnością a zachowaniami społecznymi oraz podkreśla potrzebę wzbogacenia obecnego stanu wiedzy za pomocą metod neuroobrazowania czy pomiaru codziennego funkcjonowania. Lepsze zrozumienie tej zależności może pomóc zarówno w dbaniu o jakość więzi społecznych, jak i w rozwijaniu współpracy międzyludzkiej i dążenia do wspólnych celów.
Pełen tekst metaanalizy w formie preprintu jest dostępny tutaj.